Δρ. Κωνσταντίνος Φ. Πεταλάς

Η τροφική αλλεργία (ΤA) ταξινομείται ως ανεπιθύμητη αντίδραση στην κατάποση ορισμένων τροφών, με ποσοστά έως και 10%. Πέρα από την αποφυγή των αλλεργιογόνων τροφών οι ασθενείς θα πρέπει  να φέρουν σετ αντιμετώπισης (ΑΑΙ) με αυτοενιέμενη αδρεναλίνη την οποία θα χρησιμοποιήσουν σε περίπτωση που εκτεθούν κατά λάθος στην υπεύθυνη τροφή.

Οι έφηβοι και οι νέοι με ΤA είναι η ηλικιακή ομάδα που έχει την υψηλότερη συχνότητα θανατηφόρων αντιδράσεων λόγω σοβαρών αλλεργικών αντιδράσεων. Στο Ευρωπαϊκό Μητρώο Αναφυλαξίας, αναφέρθηκαν συνολικά 3514 περιπτώσεις αναφυλαξίας που προκλήθηκαν από τρόφιμα μεταξύ Ιουλίου 2007 και Μαρτίου 2018. To 56% εμφανίστηκε σε ασθενείς ηλικίας κάτω των 18 ετών. Η αναφυλαξία από αράπικο φιστίκι καταγράφηκε σε 459 παιδιά και εφήβους (85 % των συνολικών περιπτώσεων αναφυλαξίας από φιστίκια), με τις περισσότερες περιπτώσεις να χαρακτηρίζονται ως «σοβαρές».

Οι πιθανές αιτίες των αριθμών για αυτήν την ηλικιακή ομάδα μπορούν να εντοπιστούν στην έκθεση των Sampson και συν ότι το 54% του δείγματός, ηλικίας 13–21 ετών σκόπιμα έτρωγαν δυνητικά επικίνδυνα τρόφιμα, ενώ το 29% δεν έφερε πάντα την αυτοενιέμενη αδρεναλίνη (AAI), το μόνο αποτελεσματικό φάρμακο για την αναφυλαξία, μια απειλητική για τη ζωή σοβαρή αλλεργική αντίδραση!!! Η εφηβεία είναι επομένως μια κρίσιμη περίοδος που πρέπει να εξεταστεί σε άτομα με ΤA, για να προσπαθήσουμε να μειώσουμε την πιθανότητα αυτών των αντιδράσεων.

Ο αντίκτυπος της ΤA και ο τρόπος διαχείρισής της πιστεύεται ότι αλλάζουν καθώς αναπτύσσονται τα παιδιά, με την εφηβεία ως μια μεταβατική περίοδο όπου οι πεποιθήσεις τους για τον εαυτό τους, τον κόσμο και την κατάστασή τους μπορεί να αλλάξουν. Μέχρι την ηλικία των 8 ετών, τα παιδιά τείνουν να βασίζονται στους γονείς για τη διαχείριση της ΤA τους και μετά από αυτή την ηλικία καθώς προχωρούν στην εφηβεία, συνειδητοποιούν περισσότερο τις δυσκολίες διαχείρισης της ΤA και πιστεύουν ότι είναι πιο επικίνδυνο, οδηγώντας σε άγχος.

Στην ηλικία των 12 ετών, τα παιδιά έρχονται σε  μεγαλύτερη σύγκρουση με τους γονείς τους σχετικά με τη ΤΑ τους, καθώς οι πεποιθήσεις αρχίζουν να μην ευθυγραμμίζονται (π.χ. ότι οι γονείς γνωρίζουν καλύτερα και μπορούν πάντα να τα κρατούν ασφαλή) γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε επικίνδυνη συμπεριφορά καθώς οι έφηβοι προσπαθούν να διεκδικήσουν την ανεξαρτησία τους.

Η έρευνα σχετικά με τη συμπεριφορά που αναπτύσσουν οι έφηβοι ως προς την αντιμετώπιση της ΤΑ είναι δυστυχώς περιορισμένη. Γνωρίζουμε όμως ότι θεωρούν τα σετ αντιμετώπισης άβολα στη μεταφορά, ότι αισθάνονται άσχημα να χρησιμοποιήσουν τη βελόνα της αυτοενιέμενης αδρεναλίνης μπροστά σε άλλους έφηβους. Οι πεποιθήσεις των συνομηλίκων τους είναι πολύ πιθανό να επηρεάσει τον τρόπο αντιμετώπισης ενός επεισοδίου.

Το πρόβλημα ως προς την αντιμετώπιση διαφέρει ανάλογα με το περιβάλλον στο οποίο βρίσκεται ο έφηβος. Το σπίτι του με τη παρουσία του ενός γονέα θεωρείται ιδιαίτερα ασφαλές σε αντίθεση με το εστιατόριο που θα βρεθεί με τους συμμαθητές του σε μια σχολική εκδρομή και που δεν μπορεί να τρώει ότι όλοι οι υπόλοιποι, γεγονός που τον κάνει να νοιώθει ιδιαίτερα άβολα. Το σχολικό περιβάλλον είναι μια ιδιαίτερη κατάσταση αφού πέραν των προαναφερθέντων προβλημάτων δεν υπάρχουν πάντα σχολικοί νοσοκόμοι και οι εκπαιδευτικοί δεν έχουν εξοικείωση με την αντιμετώπιση τέτοιων περιστατικών.

Το πολύ σοβαρό αυτό κοινωνικό πρόβλημα χρειάζεται τη συνεργασία πολλών φορέων για να αντιμετωπισθεί, της Πολιτείας, των Ιατρών, των Εκπαιδευτικών, των Γονέων. Το ζήτημα είναι ιδιαίτερα σοβαρό, αφορά πρωτίστως στην ασφάλεια των παιδιών και εφήβων αφού η τροφική αναφυλαξία είναι μια επικίνδυνη για τη ζωή του ασθενούς κατάσταση αλλά επίσης και στην απρόσκοπτη προσαρμογή τους στο κοινωνικό και σχολικό περιβάλλον αλλά και στη διατήρηση της ψυχικής ηρεμίας των γονέων αφού ζουν σε ένα μόνιμο άγχος για το τι μπορεί να συμβεί.