CONTACT US

Αναπληρωτής Διευθυντής 251 Γενικό Νοσοκομείο Αεροπορίας / Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών / Μετεκπαιδευθείς εις Royal Brompton Hospital / Imperial College University, St Thomas Hospital, London, UK / Μέλος της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Αλλεργιολογίας και Kλινικής Ανοσολογίας / Επιστημονικός συνεργάτης του Δ.Θ.Κ.Α.Υγεία

Ιατρείο: Αγίου Τρύφωνος 3 & Γούναρη 41, Άνω Γλυφάδα 

ΑΛΛΕΡΓΙΑ ΣΤΟ ΕΜΒΟΛΙΟ ΚΑΤΑ ΤΗΣ COVID-19

Μετά την πρόσφατη έναρξη του εμβολιασμού κατά της COVID 19 αναφέρθηκαν περιορισμένα περιστατικά αλλεργικής αντίδρασης. Σύμφωνα με τα μέχρι τώρα στοιχεία η συχνότητα φαίνεται να είναι 1/100.000. Στις μελέτες που προηγήθηκαν η πιθανότητα αλλεργικής αντίδρασης δεν διέφερε στατιστικά σημαντικά μεταξύ των συμμετεχόντων που έλαβαν το εμβόλιο σχετικά με αυτούς που έλαβαν το εικονικό φάρμακο-placebo ( 0,64% έναντι 0.5%).

Εφόσον λοιπόν υποτεθεί πως η αλλεργική αντίδραση είναι πράγματι έναντι του εμβολίου, διότι αν δεν έχει γίνει έλεγχος και δεν ξέρουμε ακριβώς το ιστορικό του ασθενούς και τις λεπτομέρειες της αντίδρασης μόνο να υποθέσουμε μπορούμε, θεωρητικά θα πρέπει να έχει συμβεί λόγω ευαισθησίας σε κάποιο από τα συστατικά του.

Τα συστατικά του εν λόγω εμβολίου είναι τα κάτωθι:

ALC-0315 = (4-hydroxybutyl) azanediyl)bis (hexane-6,1-diyl)bis(2-hexyldecanoate)

ALC-0159 = 2-[(polyethylene glycol)-2000]-N,N-ditetradecylacetamide

1,2-Distearoyl-sn-glycero-3-phosphocholine

cholesterol

potassium chloride

potassium dihydrogen phosphate

sodium chloride

disodium hydrogen phosphate dihydrate

sucrose

water for injections

Από τα παραπάνω στοιχεία το πιο ύποπτο είναι το ALC-0159 λόγω της πολυαιθυλενογλυκόλης (PEG). H PEG (Η (OCH2CH2) nOH) συντίθενται μέσω πολυμερισμού του αιθυλενοξειδίου. Τα πολυμερή PEG ποικίλλουν σε μήκος αλυσίδας και μοριακό βάρος (MW). Οι PEG είναι συνήθως μη φορτισμένες και μπορεί να είναι γραμμικές ή διακλαδισμένες αλυσίδες. Επιπλέον, οι PEG μπορούν να καλυφθούν με μεθυλαιθέρα (MPEG ή PEG MME). Τα εμπορικά διαθέσιμα MW κυμαίνονται από 200 έως 35 000 g / mol. Όπως βλέπετε στο εμβόλιο έχουν MW 2000 g / mol.

Το φάσμα των φυσικοχημικών ιδιοτήτων της πολυαιθυλενογλυκόλης και η υψηλή τοξικολογική ασφάλεια την καθιστούν κατάλληλη για μια ποικιλία εφαρμογών. Χρησιμοποιείται πιο ευρέως από τις υπόλοιπες γλυκόλες ως φαρμακευτικό προϊόν στη βιομηχανία και  οι PEG χρησιμεύουν ως δραστικά συστατικά καθαρτικών και παρασκευασμάτων του εντέρου. Ακόμα πιο συχνά, οι PEG χρησιμοποιούνται ως έκδοχα και βρίσκονται σε χάπια, σε παρεντερικά υγρά, λιπαντικά, gel υπερήχων, βάσεις αλοιφών, υπόθετα και συντηρητικά οργάνων. Λόγω των υδρόφιλων ιδιοτήτων, βρίσκονται επίσης PEG σε ιατρικά υλικά όπως επίδεσμοι πληγών, υδροπηκτές, συντηρητικά υλικών στην ορθοπαιδική, νευροχειρουργική. Πρόσφατα, PEG χρησιμοποιήθηκαν στην παρασκευή φαρμάκων με πολυμερή βάση. Η χρησιμότητα των PEG προκύπτει από το γεγονός πως ως ομοιοπολικά προσαρτημένες σε φαρμακευτικά σκευάσματα με σκοπό την αύξηση του MW, μπορούν να παρατείνουν τον χρόνο κυκλοφορίας και να προστατεύουν το εκάστοτε φάρμακο από το ανοσοποιητικό σύστημα αποτρέποντας τον οψωνινοποίηση.

Στη βιομηχανία καλλυντικών και αρωμάτων, οι PEG είναι ευρέως διαδεδομένες σε αλοιφές, κρέμες, λοσιόν, σαμπουάν, σκευάσματα για μαλλιά , βαφές μαλλιών, κραγιόν, κρέμες ξυρίσματος και από του στόματος προϊόντα υγιεινής. Οι PEG επίσης φαίνονται ως πρόσθετα τροφίμων και κυριαρχούν στα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα, χαρτί, δέρμα, πλαστική, κεραμική, μεταλλική και χημική βιομηχανία.

Η συχνότητα της συγκεκριμένης αλλεργίας προκύπτει από το γεγονός ότι συνολικά, 37 μόλις αναφορές ασθενών με αντιδράσεις υπερευαισθησίας άμεσου τύπου σε PEG έχουν δημοσιευθεί μεταξύ Ιανουαρίου 1977 και Απριλίου 2016 (Wenande Clin Exp All 2016).Περίπου 74 αντιδράσεις καταγράφηκαν σε αυτούς τους 37 ασθενείς. Δεκατέσσερις ασθενείς ήταν γυναίκες, 23 ήταν άνδρες. Η μέση ηλικία ήταν 47 έτη (εύρος 24–86). Δεν υπήρξαν ή δεν αναφέρονται αντιδράσεις σε παιδιά. Μετά το 2016 έχουν αναφερθεί ανάλογα μεμονωμένα περιστατικά. Πιθανότατα υπάρχουν κάποιες περιπτώσεις που διαλάθουν της διάγνωσης και επίσης κάποιες έχουν αποδοθεί ίσως σε ιδιοπαθή αναφυλαξία, ωστόσο όπως είναι κατανοητό πρόκειτα για μια όχι συνήθη υπερευαισθησία. 

Επανερχόμενοι στη μεταανάλυση των 37 ασθενών από όπου μπορούμε να αντλήσουμε κάποια σημαντικά στοιχεία για την PEG αλλεργία παρατηρήθηκαν τα εξής:  Συμπτώματα που σχετίζονται με άμεσου τύπου υπερευαισθησία σε PEG  ήταν συχνά σοβαρά και ταχεία στην έναρξη. Από τις  37 περιπτώσεις, 28 (76%)  εκπλήρωσαν κριτήρια αναφυλαξίας. Κοινές εκδηλώσεις ήταν κνησμός, μυρμήγκιασμα, έξαψη, κνίδωση, αγγειοοίδημα, υπόταση και βρογχόσπασμος. Συμπτώματα συνήθως εμφανίζονται μέσα σε λίγα λεπτά μετά την PEG έκθεση, με πολλές περιπτώσεις να περιγράφουν σχεδόν στιγμιαία εντοπισμένο κνησμό ή δυσφορία στο σημείο εφαρμογής, που ακολουθείται από συστηματικά συμπτώματα. Σε 11 (30%) περιπτώσεις αντιδράσεις τόσο σοβαρού όσο και ήπιου χαρακτήρα αναφέρθηκαν στον ίδιο ασθενή.

Μια πληθώρα οδών έκθεσης περιγράφεται στη βιβλιογραφία. Τριάντα (81%) περιπτώσεις συνδέονταν με από του στόματος έκθεση, δύο συνέβησαν περιεγχειρητικά, μια μέσω κολπικού βλεννογόνου και έξι (16%) ακολούθησαν ενδοαρθρικές, ενδομυϊκές ή ενδοφλέβιες ενέσεις συνήθως στεροειδών. Συγκριτικά, 24 περιπτώσεις (36%) με από του στόματος έκθεση ανέφεραν αναφυλακτικό αποτέλεσμα. Παρά τη συχνή ύπαρξη PEG σε τοπικά προϊόντα, μόνο δέκα (27%) περιπτώσεις αναφέρθηκαν μετά από δερματική PEG έκθεση, εκ των οποίων τουλάχιστον τρία ήταν σε δέρμα με λύση συνέχειας του, προκαλώντας συριγμό, κνησμό, κνίδωση και οίδημα. Σε αντίθεση με την αντίδραση από ένεση ή από το στόματος, καμία περίπτωση τοπικής χορήγησης δεν συνδέθηκε με αναφυλαξία. Η σοβαρότητα της αντίδρασης μπορεί να εξαρτάται από τη διαθέσιμη δόση PEG για απορρόφηση: οι PEG χαμηλού MW παρουσιάζουν περιορισμένη απορρόφηση σε υγιές δέρμα και οι PEG >4000 g/ mol δεν απορροφώνται καθόλου.

Τα παρασκευάσματα του εντέρου ή τα καθαρτικά διαλύματα περιγράφηκαν ως αιτιολογικοί παράγοντες σε 20 περιπτώσεις (54%). Η οδός χορήγησης, η επαφή με βλεννογόνο ακόμη και συχνά τραυματισμένο, τα υψηλά επίπεδα PEG, η συχνή χρήση πιθανώς εξηγούν τα ποσοστά.

Οι πιο συχνές τιμές MW στα παρασκευάσματα του εντέρου, PEG 3350 και 4000 αντιπροσώπευαν 28 (55%) των 51 μεμονωμένων αντιδράσεων άμεσου τύπου . Τα προϊόντα- σκευάσματα που περιέχουν PEG 6000 αφορούν σε 10 περιπτώσεις (20%) . Άλλα MW που εμπλέκονται είναι PEG 300, 400, 1000, 3000, 3500, 5000, 8000 και 20 000. Πιθανώς το MW είναι σημαντικό τόσο ως προς τη διαδικασία ευαισθητοποίησης όσο και τη σοβαρότητα της αντίδρασης. Χαμηλή τιμή MW δίνει τη δυνατότητα διείσδυσης στο δέρμα και τον βλεννογόνο σε μεγαλύτερο βαθμό και κατά συνέπεια αύξηση του κινδύνου ευαισθητοποίησης.

Συνοπτικά οι ασθενείς που χρήζουν διερεύνησης για PEG αλλεργία είναι:

1.Ασθενείς με αντίδραση σε προϊόντα που περιέχουν PEG, όπου η ευαισθητοποίηση στα δραστικά συστατικά έχει αποκλειστεί

2. Ασθενείς με αντίδραση σε σκευάσματα εντέρου που περιέχουν PEG

3. Ασθενείς με επαναλαμβανόμενες αντιδράσεις σε άσχετα,  μεταξύ τους,  φάρμακα και προϊόντα (μερικές φορές φέρουν τη διάγνωση «ιδιοπαθής αναφυλαξία»)

4. Ασθενείς με αντίδραση μόνο σε συγκεκριμένες εμπορικές ονομασίες ή δόσεις των ίδιων φαρμάκων. Τέτοιου τύπου ιστορικό συνοδεύεται από απουσία προφανούς διασταυρούμενης ευαισθησίας με άλλα σκευάσματα.

5. Ασθενείς με αντιδράσεις μετά από επεμβατικές διαδικασίες ή περιεγχειρητικούς χειρισμούς όπου επίσης η ευαισθητοποίηση σε συνήθη αίτια (πχ γενικά αναισθητικά, latex) έχει διερευνηθεί και έχει αποκλεισθεί

Συνολικά λοιπόν κατά την άποψη του γράφοντος γενικεύσεις όπως όλοι οι αλλεργικοί να αποφύγουν τον εμβολιασμό δεν είναι σωστές αφού οι αλλεργίες στα εμβόλια είναι σπάνιες και οι ασθενείς οι οποίοι είναι αλλεργικοί και ορθά διαγνωσμένοι ως προς το αίτιο (πλην PEG) δεν έχουν αυξημένη πιθανότητα σε σχέση με το γενικό πληθυσμό να εμφανίσουν κάποια αλλεργική αντίδραση. Σχετική εγρήγορση και επικοινωνία με αλλεργιολόγο χρειάζεται στις προαναφερθείσες κατηγορίες όπως και σε ασθενείς που έχουν ιστορικό αλλεργίας σε εμβόλια ή ασθενείς με μαστοκύττωση. 

Επειδή τα περισσότερα διαθέσιμα εμβόλια χορηγούνται σε δύο δόσεις προφανώς η απόλυτη αντένδειξη για να κάνει κάποιος το εμβόλιο είναι σχετικά με τη δεύτερη δόση εφόσον έχει επιβεβαιωμένη αλλεργία στην πρώτη δόση.

Θα πρέπει να δείξουμε εμπιστοσύνη στην επιστήμη, όπως κάνουμε καθημερινά στη ζωή μας και να εμβολιαστούμε. Οι μελέτες που έχουν γίνει μας προσφέρουν τα εχέγγυα για αυτό.

Footer logos 1
Footer logos 2
Footer logos 3