Δρ. Κωνσταντίνος Φ. Πεταλάς

Απ’ όλα τα περιστατικά οξείας κνίδωσης, (περίπου το 15- 25% του γενικού πληθυσμού), 1 στα 10 έχει χρονική διάρκεια συμπτωμάτων μεγαλύτερη από 6 εβδομάδες. Είναι οι περιπτώσεις που μιλάμε για  χρόνια κνίδωση. Η χρόνια κνίδωση προσβάλλει κυρίως ενήλικες και στις γυναίκες εμφανίζεται σχεδόν σε διπλάσια συχνότητα απ’ ό,τι στους άνδρες.

Όπως έχουμε αναφέρει και σε πρόσφατα άρθρα μας, με τον όρο κνίδωση εννοούμε μία αλλεργική αντίδραση του δέρματος, η οποία εκδηλώνεται με την έκθυση πομφών ( εξάνθημα-καντήλες) και συνοδεύεται από έντονο – πολλές φορές βασανιστικό- κνησμό (φαγούρα).

Στη χρόνια κνίδωση υπάρχει επαναλαμβανόμενη έκθεση στον αιτιολογικό- εκλυτικό παράγοντα που ευθύνεται για την πάθηση και τα συμπτώματα εξακολουθούν να αναπαράγονται, όσο δεν αναγνωρίζονται τα αίτια.  Γεγονός είναι ωστόσο, ότι στη χρόνια κνίδωση τα αίτια αναγνωρίζονται μόλις στο 50% των περιπτώσεων. Επίσης, λόγω του απρόβλεπτου του «χαρακτήρα» της, η χρόνια κνίδωση, με περιόδους εξάρσεων και υφέσεων, μπορεί να εξαφανιστεί εξίσου αιφνιδιαστικά όπως εμφανίστηκε.

Κατηγορίες χρόνιας κνίδωσης:

1. Αυτοαντιδραστική ή αυτοάνοση χρόνια κνίδωση: Με τον όρο αυτοαντιδραστική ή αυτοάνοση αναφερόμαστε στη χρόνια κνίδωση που προκαλείται όταν κάποιο τμήμα του ανοσοποιητικού συστήματος αλληλοεπιδρά με στοιχεία του ίδιου του οργανισμού. Αυτό που συμβαίνει είναι ότι σε κάποια άτομα, η άμυνα του οργανισμού λαμβάνει το μήνυμα ότι κάποιο συστατικό του ίδιου του σώματος είναι «εχθρικό» και πρέπει να αποβληθεί ( χωρίς να ισχύει κάτι τέτοιο) με αποτέλεσμα να «δίνει εντολή» για την κατασκευή ειδικών αντισωμάτων. Τα αυτο-αντισώματα αυτά, στρέφονται κατά του ίδιου του οργανισμού, στην προσπάθειά τους να καταπολεμήσουν αυτό για το οποίο δημιουργήθηκαν και καθώς το κάνουν αυτό, εμφανίζεται η κνίδωση. Η αυτοάνοση κνίδωση καλύπτει περίπου το 40% των περιπτώσεων χρόνιας κνίδωσης και εντοπίζεται συνήθως σε πάσχοντες από κάποιο αυτοάνοσο νόσημα, όπως η θυρεοειδίτιδα Hashimoto, η κοιλιοκάκη, ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου Ι και η ρευματοειδής αρθρίτιδα. Για τον λόγο αυτό είναι απαραίτητη η εξέταση του ασθενούς για τα παραπάνω νοσήματα. Απαραίτητη, επίσης, διαδικασία για τη διάγνωση της αυτοαντιδραστικής χρόνιας κνίδωσης  είναι η διενέργεια δερματικής δοκιμασίας αυτόλογου ορού.

2. Δευτεροπαθής χρόνια κνίδωση: Η δευτεροπαθής χρόνια κνίδωση είναι μία πάθηση που προκαλείται από μια άλλη συνυπάρχουσα πάθηση και καλύπτει περίπου το 10% των περιστατικών χρόνιας κνίδωσης. Η θυρεοειδίτιδα, οι χρόνιες ηπατίτιδες και οι χρόνιες λοιμώξεις από βακτήρια, ιούς, παράσιτα ή μύκητες (παραρρινοκολπίτιδα, λοίμωξη από ελικοβακτηρίδιο πυλωρού, εχινόκοκκος κύστη ήπατος, οξύουροι κ.ά), είναι οι πιο συχνές αιτίες δευτεροπαθούς χρόνιας κνίδωσης.

3.  Ιδιοπαθής: Όπως προαναφέραμε, το ακριβές αίτιο ή η υποκείμενη αιτία περίπου του 50% των περιστατικών της χρόνιας κνίδωσης – παρά τα ολοένα και πιο ενθαρρυντικά ευρήματα της ιατρικής έρευνας- δεν μπορεί να αναγνωριστεί από τις εξετάσεις κλινικής αιτιολόγησης. Στις περιπτώσεις αυτές, η χρόνια κνίδωση χαρακτηρίζεται ως ιδιοπαθής και είναι μια διάγνωση εξ αποκλεισμού.

4. Φυσικά αίτια: Η επίδραση ορισμένων φυσικών παραγόντων, όπως οι υψηλές ή χαμηλές θερμοκρασίες, το ηλιακό φως, η θάλασσα κ.ά. ενδέχεται να συσχετιστεί με  συμπτώματα χρόνιας κνίδωσης. Σε αυτές τις περιπτώσεις μιλάμε για φυσική χρόνια κνίδωση.

Διάγνωση και θεραπεία χρόνιας κνίδωσης

Αυτό που βοηθάει τη διαγνωστική προσέγγιση να αναγνωρίσει τον υποκείμενο ερεθιστικό παράγοντα που μπορεί να σχετίζεται με τη χρόνια κνίδωση, ώστε να μπορέσει στη συνέχεια να διακρίνει τις διάφορες μορφές της και να προτείνει την κατάλληλη θεραπευτική αγωγή, είναι η διάρκεια εμφάνισης των πομφών και η ύπαρξη ή μη αγγειοοιδήματος (πρήξιμο).  

Στην περίπτωση, επομένως, που η διάγνωση μιλήσει για δευτεροπαθή χρόνια κνίδωση, η θεραπεία του υποκείμενου ερεθιστικού παράγοντα προκαλεί ίαση και της κνίδωσης.  Όταν δεν ανευρίσκεται κάποιο αίτιο (ιδιοπαθής χρόνια κνίδωση) ή όταν η κνίδωση είναι αυτοαντιδραστική, τον πρώτο λόγο έχουν τα αντιισταμινικά φάρμακα, κυρίως εκείνα της δεύτερης γενιάς. Όπως έχουμε αναφέρει σε προηγούμενα κείμενα, τα αντιισταμινικά είναι απόλυτα ασφαλή  και συχνά είναι απαραίτητο να χορηγηθούν σε μεγάλες δόσεις και  για μεγάλο χρονικό διάστημα, προκειμένου να αντιμετωπιστεί η κνίδωση.

Στις περιπτώσεις που δεν υπάρξει ίαση με τα αντιισταμινικά (50% των περιπτώσεων), υπάρχουν επιλογές όπως τα αντιλευκοτριενικά και η κυκλοσπορίνη (με την οποία δεν μπορούμε να αποφύγουμε κάποιες ανεπιθύμητες ενέργειες). Τα κορτικοστεροειδή, μπορούν να συμβάλουν στην αντιμετώπιση της πάθησης, όχι όμως θεραπεύοντάς την αλλά προκαλώντας ύφεση, ωστόσο προτιμώνται μόνο κατά τις εξάρσεις και με μεγάλη προσοχή στη δοσολογία γιατί κρύβουν ανεπιθύμητες ενέργειες.

H καλύτερη επιλογή είναι η ομαλιζουμάμπη, ένα εξαιρετικά ασφαλές και αποτελεσματικό μονοκλωνικό αντίσωμα με συμπεριφορά εναντίον των αντισωμάτων που προκαλούν το πρόβλημα και των υποδοχών που εκφράζονται στα σιτευτικά κύτταρα (μαστοκύτταρα). Για την ομαλιζουμάμπη μπορείτε να διαβάσετε αναλυτικά σε άλλο άρθρο της ιστοσελίδας μας.

Είναι πολύ σημαντικό να επιλεχθεί η κατάλληλη θεραπεία, ώστε να έχουμε όσο πιο άμεση εξάλειψη της συμπτωματολογίας, καθώς η χρόνια κνίδωση προκαλεί μεγάλες ψυχολογικές επιβαρύνσεις, οι οποίες επιτείνουν ακόμα περισσότερο την εμφάνιση συμπτωμάτων, προκαλώντας έναν «φαύλο κύκλο» και επηρεάζοντας αρνητικά την ποιότητα ζωής των ασθενών.