Δρ. Κωνσταντίνος Φ. Πεταλάς

Είναι γεγονός ότι οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν συνδέσει την εποχική αλλεργία με την άνοιξη, ωστόσο μεγάλο ποσοστό υποφέρει και από φθινοπωρινές αλλεργίες. Παρόλο που το φθινόπωρο τα αλλεργιογόνα μπορεί να είναι διαφορετικά, μπορούν να προκαλέσουν εξίσου ενοχλητικά συμπτώματα, με αυτά των αλλεργιών της άνοιξης.

Αιτίες αλλεργιών το φθινόπωρο

Το φθινόπωρο που τα λουλούδια δεν ανθίζουν και δεν υπάρχει μεταφορά γύρης, όπως συμβαίνει την άνοιξη, η βασικότερη αιτία έξαρσης των αλλεργιών είναι τα αγριόχορτα. Τα αγριόχορτα κατά βάση ανθίζουν τον Αύγουστο, ωστόσο η παραγωγή της γύρης τους γίνεται τους φθινοπωρινούς μήνες. Το 75% των ατόμων που είναι αλλεργικά στη γύρη των ανοιξιάτικων φυτών έχουν αλλεργία και στα αγριόχορτα, οπότε αυτό εξηγεί την τόσο μεγάλη συχνότητα των φθινοπωρινών αλλεργιών.

Επιπλέον αίτια για τις φθινοπωρινές αλλεργίες είναι η μούχλα, η οποία αναπτύσσεται τόσο σε εσωτερικούς όσο και σε εξωτερικούς χώρους, τα ακάρεα, οι μύκητες, οι ισχυροί άνεμοι που μεταφέρουν ταχύτερα τη γύρη, οι αντιδράσεις σε συγκεκριμένα τρόφιμα και ασφαλώς το άνοιγμα των σχολείων μετά την καλοκαιρινή περίοδο.

Η σχετικά υψηλή θερμοκρασία και η υγρασία είναι οι καταλληλότερες συνθήκες για να αναπτυχθούν τα ακάρεα και οι μύκητες, κυρίως στις σχολικές αίθουσες  οι οποίες έχουν παραμείνει κλειστές για μεγάλο χρονικό διάστημα.

Συμπτώματα φθινοπωρινών αλλεργιών

Τα αλλεργικά συμπτώματα που προκαλεί το αγριόχορτο, η γύρη ή η μούχλα κατά τους μήνες του φθινοπώρου, περικλείονται στην περίπτωση της αλλεργικής ρινίτιδας.

Η αλλεργική ρινίτιδα συνοδεύεται από:

• Φτέρνισμα
• Βήχα
• Δακρύρροια
• Συνάχι
• Κνησμό σε μάτια και μύτη
• Μαύρους κύκλους κάτω απ’ τα μάτια
• Καταρροή
• Ρινική συμφόρηση

Οι φθινοπωρινές αλλεργίες που οφείλονται στα αγριόχορτα προκαλούν επίσης κνησμό στον λαιμό και τη στοματική κοιλότητα, όταν ο πάσχων φάει μπανάνα, αγγούρι, πεπόνι και σπανιότερα και άλλα φρούτα και λαχανικά.

Τα αλλεργιογόνα που μεταφέρονται με τον αέρα μπορούν επίσης να προκαλέσουν άσθμα, το οποίο εκδηλώνεται με δύσπνοια, βήχα και συριγμό.

Οι αντιδράσεις σε τρόφιμα εκδηλώνονται με κράμπες στην κοιλιά, ναυτία, εμετό, διάρροια και εξανθήματα. Στις περιπτώσεις αναφυλαξίας, έχουμε να αντιμετωπίσουμε οίδημα στα χείλη, τη γλώσσα και τον λάρυγγα και σε κάποιες περιπτώσεις δύσπνοια.

Διάγνωση φθινοπωρινών αλλεργιών 

Ο αλλεργιολόγος είναι εκείνος που θα διαγνώσει τι είναι αυτό που προκαλεί τη φθινοπωρινή αλλεργία, υποβάλλοντας τον ασθενή σε δερματικό τεστ. Μελετώντας λεπτομερώς το ιατρικό ιστορικό του και καταγράφοντας τα συμπτώματα, ο ιατρός υποβάλλει τον ασθενή σε δερματικό τεστ, φέρνοντάς τον σε επαφή με κάποιο αλλεργιογόνο. Αν υπάρχει αλλεργία στον συγκεκριμένο αλλεργιογόνο παράγοντα, η περιοχή του δέρματος θα κοκκινίσει και θα προκληθεί κνησμός, συμπτώματα που εκδηλώνουν την παραγωγή αντισωμάτων στο αλλεργιογόνο.

Μια άλλη μέθοδος που χρησιμοποιείται για τη διάγνωση των φθινοπωρινών αλλεργιών είναι το τεστ RAST, μία ειδική εξέταση αίματος που ανιχνεύει τα επίπεδα των αντισωμάτων σ’ ένα συγκεκριμένο αλλεργιογόνο.

 Αντιμετώπιση- Θεραπεία φθινοπωρινών αλλεργιών

Το πρώτο μέτρο άμυνας εκείνων που υποφέρουν από φθινοπωρινές αλλεργίες  είναι η πρόληψη με:

• Αποφυγή του υπεύθυνου αλλεργιογόνου, εφόσον έχει εντοπιστεί, μετά από αλλεργικό τεστ.
• Παραμονή σε κλειστό χώρο 10.00 π.μ -15.00 μ.μ, ώρες που η γύρη παρουσιάζει αυξημένη συγκέντρωση στην ατμόσφαιρα.
• Χρήση μάσκας κατά τη διάρκεια καθαρισμού του κήπου ή υπόγειων χώρων
• Επαρκή αερισμό κλειστών χώρων
• Καλό γενικό καθαρισμό.
• Λειτουργία ειδικής συσκευής σε κλειστούς χώρους, η οποία θα διατηρεί την υγρασία σε φυσιολογικά επίπεδα. 
• Ολοκληρωμένο καθαρισμό των σωμάτων θέρμανσης, καθώς σωματίδια μούχλας και άλλα αλλεργιογόνα παγιδεύονται στους αεραγωγούς των συστημάτων θέρμανσης το καλοκαίρι και απελευθερώνονται στην ατμόσφαιρα όταν τα σώματα τεθούν ξανά σε λειτουργία. 
• Αλλαγή στο φίλτρο των κλιματιστικών.

Όταν κάποιος δεν καταφέρει να αποφύγει την εκδήλωση φθινοπωρινής αλλεργίας, θα αποφασιστεί  η κατάλληλη θεραπευτική αγωγή από τον αλλεργιολόγο.

Η βασική θεραπεία για την αντιμετώπιση της φθινοπωρινής αλλεργίας γίνεται με :

• Κορτικοειδή, σε μορφή σπρέι, για τη μείωση της ρινικής φλεγμονής.
• Αντιισταμινικά, για τη μείωση του φτερνίσματος και του κνησμού
• Αποσυμφορητικά τοπικής ή συστηματικής χρήσης, για τη διάνοιξη της ρινικής κοιλότητας και την απέκκριση της βλέννας. 
• Ανοσοθεραπεία ή απευαισθητοποίηση, για την ανάπτυξη σταδιακής ανοσίας στα αλλεργιογόνα μέχρι στο τέλος το σώμα να πάψει να αντιδρά σε αυτά.

Η ανοσοθεραπεία επιλέγεται σε περιπτώσεις με βαριά συμπτωματολογία, οι οποίες δεν ανταποκρίνονται σε καμία άλλη φαρμακευτική αγωγή.

• Συνδυασμό αντισταμινικών/αποσυμφορητικών
• Αντισταμινικά «δάκρυα».