Δρ. Κωνσταντίνος Φ. Πεταλάς

Aν σας ταλαιπωρεί κάποια αλλεργία (π.χ. ρινίτιδα, κνίδωση, επιπεφυκίτιδα, άσθμα) και δεν γνωρίζετε ποιο είναι το αλλεργιογόνο που σας την προκαλεί (τρόφιμο, λουλούδι, έντομο, χημική ουσία κλπ.), μπορείτε να το ανακαλύψετε με τη βοήθεια πολύ απλών τεστ και ασφαλώς του αλλεργιολόγου σας.

Το αλλεργικό δερματικό τεστ (prick test) είναι η διαγνωστική προσπέλαση που εκτελείται προκειμένου να εντοπιστεί το αίτιο μιας αλλεργίας.

Πότε είναι σκόπιμο να πραγματοποιηθεί ένα αλλεργικό τεστ;

• Σε περίπτωση αναπνευστικών αλλεργιών (άσθμα, αλλεργική ρινίτιδα και επιπεφυκίτιδα). 
• Σε περίπτωση αλλεργιών σε τρόφιμα.
• Σε περίπτωση αλλεργιών σε τσιμπήματα υμενόπτερων (σφήκας ή μέλισσας). 
• Σε περίπτωση αλλεργιών σε συγκεκριμένα φάρμακα. 
• Σε περίπτωση κνίδωσης (όταν αυβεί στα πλαίσια συστηματικής αλλεργικής αντίδρασης).

Σε περίπτωση δερματίτιδας εξ επαφής (με χημικές ή φυσικές ουσίες) δεν γ’ινεται prick test αλλά patch test.

Το δερματικό τεστ είναι άμεσο, ασφαλές, αξιόπιστο και ανώδυνο. Πραγματοποιείται στην εσωτερική επιφάνεια του αντιβραχίονα και σε κάποιες ιδιαίτερες περιπτώσεις πλάτη, τοποθετώντας τις σταγόνες των αλλεργιογόνων παραγόντων σε απόσταση δύο-τριών εκατοστών και προκαλώντας ελαφρύ νυγμό στο σημείο που πέφτει η σταγόνα.

Απαραίτητη προϋπόθεση για τα prick tests είναι ο ασθενής να έχει διακόψει τη λήψη αντιισταμινικών 5 ημέρες πριν, ενώ ιδιαίτερη προσοχή θα πρέπει να δοθεί στις περιπτώσεις που ο ασθενής λαμβάνει αντικαταθλιπτική και αντιυπερτασική αγωγή.

Σε περίπτωση αλλεργίας τα αποτελέσματα βγαίνουν σε 20' και είναι απόλυτα αξιόπιστα. Στη συνέχεια και λαμβάνοντας υπόψη το αποτέλεσμα των τεστ επιλέγουμε το κατάλληλο είδος απευαισθητοποίησης.

Σε ορισμένες περιπτώσεις (πχ δερμογραφισμός), για να έχουμε ορθότερη εκτίμηση των αποτελεσμάτων συνυπολογίζουμε το ιστορικό του ασθενούς και τα αποτελέσματα ειδικών εξετάσεων αίματος. Στα αλλεργικά τεστ συγκαταλέγονται και τα patch tests, τα οποία στόχο έχουν τον εντοπισμό αλλεργιών στα μέταλλα, στα αρώματα, στα καθαριστικά κ.ο.κ.

Τα αποτελέσματα των patch tests, ωστόσο, δεν είναι άμεσα εμφανή αλλά μετά από 2-3 ημέρες.
 

Τα αλλεργικά δερματικά τεστ μπορούν να πραγματοποιηθούν σε άτομα κάθε ηλικίας, ωστόσο όταν γίνονται σε παιδιά, ο χειρισμός και η ανάγνωση των αποτελεσμάτων απαιτούν μεγαλύτερη προσοχή.   

Μέθοδοι αλλεργικού τεστ

Υπάρχουν διάφορες μέθοδοι αλλεργικού τεστ, οι οποίες επιλέγονται είτε μεμονωμένα είτε συνδυαστικά. Πιο συγκεκριμένα:
-Επιδερμικά τεστ δια νυγμού ( prick tests)
-Επιδερμικά patch tests τα οποία προαναφέραμε, όπου χρησιμοποιούνται επιθέματα.

-Ενδοδερμικά τεστ, που πραγματοποιούνται με αντίστοιχη ένεση.
-Εξετάσεις αίματος ειδικής IgE ορού.
-Τεστ πρόκλησης από το στόμα, τη μύτη ή την άμεση επαφή με το δέρμα.

- Prick to prick στην τροφική αλλεργία

Επιδερμικά τεστ διά νυγμού ( Prick tests): Επιλέγονται για αναπνευστικές, τροφικές, φαρμακευτικές αλλεργίες ή αλλεργίες σε τσιμπήματα εντόμων

Oι παρενέργειες:  Τα επιδερμικά δεν έχουν παρενέργειες

Ενδοδερμικά τεστ: Επιλέγονται για φαρμακευτικές αλλεργίες ως επόμενο στάδιο των prick

Με μία πολύ λεπτή σύριγγα, ο αλλεργιολόγος εισάγει μια σταγόνα του αλλεργιογόνου στο χέρι του ασθενούς. Σημασία σε αυτά τα τεστ έχει η ποσότητα-πυκνότητα του αλλεργιογόνου, το οποίο χορηγείται αρχικά σε πολύ αραιές πυκνότητες και προχωρά σε μεγαλύτερες, μέχρι να εντοπιστεί το μέγεθος της ευαισθησίας. H απάντηση βγαίνει μέσα σε 20’. 
Oι παρενέργειες: Mπορεί, σε κάποιες περιπτώσεις έντονης υπερευαισθησίας να προκληθεί έντονη τοπική αντίδραση, αλλά αντιμετωπίζεται εύκολα. Εάν δεν γίνει το τεστ από εκπαιδευμένο αλλεργιολόγο και δεν ακολουθηθεί  το σωστό πρωτόκολλο σε ιδιαίτερα τεστ όπως για παράδειγμα σε τεστ φαρμακευτικής αλλεργίας μπορεί, σπανίως και σε περίπτωση πολύ βαριάς αλλεργίας, να προκληθεί αμέσως μετά την εισαγωγή του αλλεργιογόνου έντονη αντίδραση, την οποία όμως ο αλλεργιολόγος μπορεί να αντιμετωπίσει.  

Patch tests: Επιλέγονται για επιβραδυνόμενου τύπου αλλεργίες σε φάρμακα, χημικά ή φυσικά προϊόντα

Tο αλλεργιογόνο βρίσκεται μέσα σ’ ένα πολύ μικρό δισκάκι στο patch, το οποίο κολλάει στην πλάτη του ασθενούς. Στη συνέχεια, το αλλεργιογόνο απορροφάται και μέσα σε 48 ώρες (σε ασθενείς με μεγάλη ευαισθησία μπορεί και νωρίτερα) βλέπουμε να αναπαράγονται οι αλλεργικές δερματικές αντιδράσεις.

Oι αντιδράσεις που παρουσιάζονται στα patch tests είναι πάντα ορατές (φαγούρα και ερεθισμός στο σημείο της επαφής), ενώ πολύ σημαντικό είναι να έχετε διακόψει για ένα διάστημα (το οποίο θα σας υποδείξει ο αλλεργιολόγος σας) τυχόν, αντικαταθλιπτικά, ηρεμιστικά κ.ά. χάπια  ή συστηματικά κορτικοστεροειδή.


Ειδικές IgE ορού (αίμα): Επιλέγονται για αναπνευστικές, φαρμακευτικές, τροφικές  και σε υμενόπτερα αλλεργίες κυρίως ως συμπηρωματική εξετάση. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι πλέον υπαρχουν, μέσω της ανάπτυξης της μοαριακής αλλεργιολογίσς, διαθέσιμα και components αλλεργιογόνων που βοηθούν σε ιδιαίτερα δύσκολες καταστάσεις κυρίως πολυευαίσθητων ασθενών

Για τις ειδικές igE ορού δεν απαιτείται καμία προετοιμασία από την πλευρά του εξεταζόμενου, ούτε διακοπή τυχόν αντιισταμινικής αγωγής. Πραγματοποιούνται απλά με τη λήψη αίματος και στόχο έχουν να επιβεβαιώσουν, όταν χρειάζεται, τα αποτελέσματα που προέκυψαν από τα προηγηθέντα αλλεργικά δερματικά τεστ ή να διευκρινίσουν τον βαθμό της ευαισθησίας στα εν λόγω αλλεργιογόνα, ο οποίος και διαβαθμίζεται από το 1 έως το 6 (ήπια έως μεγάλη ευαισθησία). 
 

Τα RAST tests μπορούν από μόνα τους να δώσουν ασφαλή συμπεράσματα για το αν ο εξεταζόμενος έχει ή όχι αλλεργία, αλλά δεν επιλέγονται λόγω του υψηλότερου κόστους τους σε σχέση με τα απλά δερματικά τεστ δια νυγμού.  

Μέθοδος της πρόκλησης: Εφόσον το τεστ σε φάρμακα ή τροφές είναι αρνητικό η επιβεβαίωση του αποτελέσματος γίνεται με αυτή τη διαδικασία. Προκληση δεν γίνεται ποτέ επί θετικού αποτελέσματος.
Εκεί, ο αλλεργιολόγος φέρνει τον ασθενή σε επαφή με το υπεύθυνο αλλεργιογόνο και περιμένει να δει τις αντιδράσεις, όντας σε ελεγχόμενο περιβάλλον.