Δρ. Κωνσταντίνος Φ. Πεταλάς

Η αλλεργική ρινίτιδα είναι μια συχνή αλλεργική αντίδραση, η οποία εκδηλώνεται με υπερευαισθησία των ιστών σε ορισμένες αλλεργιογόνες ουσίες και προσβάλει περίπου το 20-25%  του γενικού πληθυσμού στις δυτικού τρόπου ζωής  κοινωνίες.

Μπορεί να εμφανιστεί σε άτομα κάθε ηλικίας, ακόμα και σε βρέφη, ωστόσο είναι συχνότερη σε άτομα μέχρι 20 ετών. Η νόσος αγγίζει τα υψηλότερα ποσοστά της στις ηλικίες από 10 έως 15 έτη και η έναρξη των συμπτωμάτων της σε παιδιά τις περισσότερες φορές συνοδεύεται από θετικό οικογενειακό ιστορικό.

Εποχική και χρόνια ρινίτιδα

Τα συμπτώματα της εποχικής ρινίτιδας εκδηλώνονται ανά εποχή (κυρίως την άνοιξη) και συνήθως σχετίζονται με τη γύρη, καθώς οι σπόροι της την περίοδο της ανθοφορίας μεταφέρονται με τον αέρα και προκαλούν τα συμπτώματα της ρινίτιδας στα άτομα με ευαισθησία.

Η χρόνια αλλεργική ρινίτιδα, μπορεί να εμφανιστεί όλες τις περιόδους του έτους, καθώς προκαλείται από μόνιμα στη ζωή μας αντιγόνα, όπως είναι τα ακάρεα (σκόνη), οι μύκητες, τα ζωικά επιθήλια κ.ά.

Αίτια εμφάνισης της αλλεργικής ρινίτιδας στα παιδιά

Η αλλεργική ρινίτιδα προκαλείται κυρίως από τα αντιγόνα, τα οποία όπως προαναφέραμε μεταφέρονται με τον αέρα, επηρεάζοντας κυρίως παιδιά ηλικιών 10-15, τα οποία έχουν έντονη δραστηριότητα σε εξωτερικούς χώρους (γήπεδα, πάρκα, πισίνες κ.ά).

Οι κυριότερες αλλεργιογόνες ουσίες είναι:

• Οι γυρεόκοκκοι (γύρη λουλουδιών, φυτών και δένδρων, με συνηθέστερα τα αγρωστώδη, περδικάκι, ελιά, κυπαρίσσι κ.ά)

• Τα ακάρεα. Η ποσότητα της οικιακής σκόνης ποικίλλει ανάλογα με τον καιρό, το κλίμα, την περιοχή και αναπτύσσεται συνήθως σε θερμοκρασία 25-27 βαθμών Κελσίου, με μεγάλο ποσοστό υγρασίας.
• Oι σπόροι από μύκητες (βρίσκονται σε έξαρση στο τέλος του καλοκαιριού και στις αρχές του φθινοπώρου)
• Τα επιθηλιακά παράγωγα από κατοικίδια ζώα (κυρίως γάτες), όπως τρίχες, σάλιο, λέπια, ούρα, φτερά κ.ά.

• Ορισμένες παιδικές τροφές (γάλα, ξηροί καρποί κ.ά) και φάρμακα

Συμπτώματα

Τα κυριότερα συμπτώματα που εμφανίζουν τα παιδιά όταν εκδηλώνουν αλλεργική ρινίτιδα, είναι ο κνησμός (φαγούρα) στη μύτη και ο παροξυσμός φτερνισμάτων, τα οποία συνοδεύονται από έντονη ρινόρροια, οπισθορρινική καταρροή, μόνιμο μπούκωμα στη μύτη και ρινική απόφραξη. Επίσης, μπορεί να παρουσιάσουν μαύρους κύκλους και κνησμό στα μάτια, ο οποίος επιφέρει ερυθρότητα, δακρύρροια και σπανιότερα πόνο, ενώ άλλα συμπτώματα μπορεί να είναι ο βήχας, οι διαταραχές του ύπνου και οι άπνοιες, η ανοσμία, η κεφαλαλγία και η υπερτροφία των αδενοειδών εκβλαστήσεων και των αμυγδαλών με αποτέλεσμα τη δυσχέρεια της αναπνοής.

Σε περιπτώσεις χρόνιας αλλεργικής ρινίτιδας, τα συμπτώματα μπορεί να είναι από καθημερινά, μέχρι σποραδικά. Ο κνησμός των ματιών είναι λιγότερο συχνός από τη ρινική απόφραξη, το φτέρνισμα και την δακρύρροια, ενώ συχνά η αλλεργική ρινίτιδα μπορεί να συνυπάρχει με αλλεργική επιπεφυκίτιδα, ρινοκολπίτιδα, αλλεργικό άσθμα, ή/και ωτίτιδα. 

Τα συμπτώματα της αλλεργικής ρινίτιδας στα παιδιά μοιάζουν πολύ με αυτά του κοινού κρυολογήματος. Έτσι, την πρώτη φορά που το παιδί θα προσβληθεί από αλλεργική ρινίτιδα, υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να πιστέψετε ότι κρύωσε. Αν, όμως, εκείνο έχει μεγάλο ποσοστό των παραπάνω συμπτωμάτων, τα οποία επιμένουν, πρέπει να υποπτευθείτε την αλλεργική ρινίτιδα.

Διάγνωση

Η διάγνωση της αλλεργικής ρινίτιδας στα παιδιά στηρίζεται στο ιστορικό του παιδιού, στην κλινική του εικόνα τη στιγμή της εξέτασης και ασφαλώς στον αλλεργιολογικό έλεγχό του. Πιο συγκεκριμένα εκτελούνται:

1. Δερματικά τεστ (skin prick test).  Πρόκειται για τη βασική διαγνωστική εξέταση μέσω νυγμού. Μία σταγόνα συμπυκνωμένου αλλεργιογόνου (που απαντάται στον αέρα της περιοχής διαμονής και δραστηριοποίησης του παιδιού) εισάγεται στο δέρμα με τη βοήθεια μιας ανώδυνης ακίδας, ώστε στη συνέχεια να παρατηρηθεί η αντίδραση τοπικά του δέρματος.

Αν το αποτέλεσμα είναι θετικό, γίνεται εμφανές μέσα σε περίπου 15 λεπτά, παράγοντας ταυτόχρονα έναν σποραδικό πομφό (σπυράκι), που υποχωρεί μετά από λίγο.

2. Αιματολογικές εξετάσεις για μέτρηση των ειδικών IgE αντισωμάτων (RAST), οι οποίες είναι συμπληρωματικές και υποστηρικτικές των δερματικών δοκιμασιών. Οι αιματολογικές εξετάσεις για τη διάγνωση αλλεργικής ρινίτιδας γίνονται με λήψη αίματος, όπως κάθε απλή εξέταση.

Θεραπεία της αλλεργικής ρινίτιδας στα παιδιά

Τα αλλεργιογόνα εφόσον είναι γύρεις ή μύκητες είναι αδύνατον να αποφευχθούν.  Σε περιπτώσεις παιδιών τα οποία είναι αλλεργικά στα ακάρεα, σκόπιμες κρίνονται κάποιες αλλαγές στον χώρο στον οποίο μεγαλώνουν, ωστόσο υπάρχουν διαθέσιμες αναλυτικές οδηγίες για την αποφυγή του κάθε αλλεργιογόνου, τις οποίες δίνει ο αλλεργιολόγος. Επί της ουσίας όμως μόνο ο περιορισμός της έκθεσης στα ακάρεα είναι εφικτός. Τα μόνα αλλεργιογόνα τα οποία πρακτικά μπορούν να απομακρυνθούν αποτελεσματικά είναι τα επιθήλια των οικόσιτων αλλά και σε αυτές τις περιπτώσεις η συναισθηματική επιβάρυνση των εμπλεκομένων είναι μεγάλη.

Η συμβατική αγωγή συνίσταται στις ρινικές πλύσεις με φυσιολογικό ορό, στη λήψη αντιισταμινικών, τα οποία κατά βάση ελέγχουν τις κρίσεις φτερνίσματος και στη χορήγηση ρινικών κορτικοστεροειδών και αντιλευκοτριενικών. Στην  έντονη απόφραξη της μύτης συνίσταται συνδυασμός αντιισταμινικών με ρινικά αποσυμφορητικά για μικρό χρονικό διάστημα.

Η ανοσοθεραπεία (υποδόρια ή υπογλώσσια), δηλαδή η απευαισθητοποίηση του οργανισμού προτείνεται σε ηλικίες άνω των 5 ετών εφόσον τα συμπτώματα επιμένουν και ο μικρός ασθενής είναι αναγκασμένος να λαμβάνει αγωγές για μεγάλα χρονικά διαστήματα. Επίσης σημαντικό ρόλο σε μια τέτοια απόφαση θα παίξει και η πιθανή εμφάνιση άσθματος στον ασθενή .

Η διάρκεια της ανοσοθεραπείας για την αλλεργική ρινίτιδα στα παιδιά είναι 3-5 έτη.